ชื่อบทความ          : Pro-Active อุปนิสัยที่คนรักความก้าวหน้าต้องมี

เขียนโดย               : ดร.ดไนยา ตั้งอุทัยสุข ผู้อำนวยการหลักสูตรบริหารธุรกิจมหาบัณฑิต

ส่ง                           : หนังสือพิมพ์สวรรค์นิวส์

วันที่                       : 31 กรกฎาคม 2552

เมื่อกล่าวถึง “อุปนิสัย” เชื่อว่าเป็นที่เข้าใจกันดีว่าหมายถึงการกระทำที่ทำจนเป็นความเคยชิน แต่หลายคนคิดว่าเป็นสิ่งที่มีติดตัวมาตั้งแต่เกิด หรือซึมซับไปโดยอัติโนมัติ โดยอาจไม่ได้เฉลียวใจว่า “อุปนิสัย” เป็นสิ่งที่ฝึกกันได้  อุปนิสัยเป็นส่วนหนึ่งของบุคลิกภาพ เป็นการกระทำที่สะท้อนตัวตนให้ผู้อื่นทราบว่าเราเป็นอย่างไร ในขณะเดียวกันก็เป็นการกำหนดกรอบความคิดของคนๆนั้นด้วย

Pro-Active เป็นอุปนิสัยแรกที่ สตีเว่น โควีย์กล่าวไว้ในเรื่อง 7 อุปนิสัยของผู้ทรงประสิทธิภาพยิ่ง ในที่นี้ขอเรียก Pro-Active ในภาษาไทยว่าเป็นการ “นำเสนอมากกว่ารอสนอง” เป็นกุญแจสำคัญในการสร้างนิสัยอื่นๆในชีวิต หลายคนอาจคุ้นเคยกับการรับคำสั่ง ทำตามคำบอก หรือรอให้เรียกจึงตอบสนอง ซึ่งเป็นการซึมซับจากวิธีการเรียนการสอนในวัยเด็ก จนเมื่อโตขึ้นในวัยทำงานก็มักจะนั่งรอคำสั่ง หรือทำตามนโยบาย ไม่ต้องแสดงความเห็นใดๆ กลายเป็นบุคลิกภาพที่นอบน้อมตอบสนองกันเป็นส่วนใหญ่ หลายคนเข้าใจผิดคิดว่าการแสดงความคิดเห็น หรือการนำเสนอไอเดียต่างๆจะทำให้เพื่อนหมั่นไส้ หรือกลัวว่าเป็นการทำเอาหน้า ที่ร้ายที่สุดคือกลัวว่าหากเป็นคนเสนอก็ต้องเป็นคนทำ กลัวว่าจะต้องเหนื่อยจึงเป็นฝ่ายรอสนองมากกว่านำเสนอ

การเป็นคนพันธุ์ Pro-Active สามารถฝึกกันกันได้ ไม่ใช่สิ่งที่ทุกคนมีติดตัวมาแต่กำเนิด คนที่มีอุปนิสัย “นำเสนอมากกว่ารอสนอง” เป็นคนที่เชื่อว่าเราเป็นผู้กุมชะตาชีวิตของตนเองได้ เราเป็นผู้บังคับบัญชาชีวิตเราเอง เรามีสิทธิเลือกทัศนคติให้เป็นบวกได้ เราสามารถจะมีความสุขหรือความทุกข์ก็ได้ ขึ้นอยู่กับตัวเราเอง เมื่อจะตัดสินใจในเรื่องใดๆก็ตาม คนเหล่านี้จะตัดสินบนรากฐานของค่านิยม (value) คิดก่อนทำ ถึงแม้จะตระหนักว่าไม่อาจควบคุมเงื่อนไขต่างๆได้ทั้งหมด แต่ควบคุมการกระทำของตัวเองได้ เป็นคนที่รับผิดชอบต่อชีวิตของตนเอง เชื่ออย่างจริงจังว่าพฤติกรรมของเราเป็นผลมาจากการตัดสินใจอย่างมีสติของเรา และรับผิดชอบต่อพฤติกรรมที่แสดงออกอย่างเต็มใจ ไม่ป้ายความผิดไปยังสถานการณ์หรือสิ่งแวดล้อม

ตัวอย่างการมีนิสัย Pro-Active เช่น กระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ในสิ่งใหม่ๆ อ่านหนังสือในบทที่จะเรียนก่อนที่จะมาเข้าเรียน เมื่อสงสัยก็ให้สอบถามหรือค้นคว้าเพิ่มทันที สนใจในข่าวสารที่เป็นประโยชน์ต่อการเรียนรู้ ในที่ประชุมสามารถเสนอความคิดเห็นเพื่อให้กิจกรรมหรืองานต่างๆได้ประสิทธิภาพสูงขึ้น การนำเสนอบริการหรือให้ความช่วยเหลือผู้ที่มาติดต่อโดยที่เขาไม่ได้เอ่ยปากร้องขอ ในเรื่องส่วนตัวเช่น รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกาย การเอื้ออาทรต่อผู้ด้อยโอกาส การบำเพ็ญประโยชน์ หรือแม้แต่การมีจิตอาสา ก็ล้วนแล้วแต่อยู่ในกลุ่ม “นำเสนอมากกว่ารอสนอง” ทั้งสิ้น

เมื่อฝึกฝนจนเป็นอุปนิสัยประจำตัวได้แล้ว คุณูปการที่จะเกิดขึ้นก็คือ คนพันธุ์ Pro-Active จะมีทัศนคติที่ดีในการทำงาน ไม่สะเทือนใจง่าย กระตือรือร้นในชีวิต ทำงานเสร็จก่อนเวลากำหนด ให้ความสนใจกับเรื่องที่แก้ไขได้และไม่กังวลกับเรื่องที่ควบคุมไม่ได้ มีความเชื่อมั่นในตนเอง มีระเบียบวินัย มีความสุข อารมณ์ดี ไม่อยู่ภายใต้อิทธิพลทางอารมณ์และความคิดของคนอื่น

เป็นที่แน่ชัดว่า Pro-Active  หรือ “การนำเสนอมากกว่ารอสนอง” เป็นกุญแจสำคัญในการกำหนดชะตาชีวิตของเรา คนที่รักความก้าวหน้าจะต้องฝึกให้เป็นความเคยชิน ให้อุปนิสัยเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของกรอบความคิด บุคลิกภาพและการดำเนินชีวิตประจำวันให้ได้ ทั้งนี้ก็เพื่อประโยชน์และความสุขของเรานั่นเอง